Euro NCAP Güvenlik Testlerinde Devrim: 2026’dan İtibaren Yeni Dönem Başlıyor!
Euro NCAP, otomobil güvenlik derecelendirme sisteminde 2026 yılından itibaren geçerli olmak üzere kapsamlı bir revizyona gidiyor. Mevcut değerlendirmelerin yerini, 'güvenli sürüş', 'çarpışmadan kaçınma', 'çarpışma koruması' ve 'çarpışma sonrası güvenlik' olmak üzere dört temel güvenlik sütunu üzerine kurulu yeni bir sistem alacak.
Kuruluş, mevcut test protokollerinin büyük bir kısmını bu yeni dört kategori altında yeniden düzenleyecek. Ancak, özellikle Gelişmiş Sürücü Destek Sistemleri (ADAS) değerlendirmeleri alanında tamamen yeni protokoller de devreye girecek.
Euro NCAP yetkilileri, bu değişikliklerin neden gerekli olduğunu şöyle açıklıyor: Gerçek hayatta meydana gelebilecek senaryoları değerlendirme süreçlerine dahil etmeye özen gösterdiklerini, ancak hala eksik parçalar ve iyileştirme alanları olduğunu gördüklerini belirtiyorlar. Küçük değişikliklere testlerin ne kadar duyarlı olduğunu anlamak için iki buçuk yıl süren kapsamlı bir çalışma başlattıklarını ve bazı üreticilerin sistemlerini gerçek dünya senaryolarından ziyade Euro NCAP testlerinde iyi performans gösterecek şekilde optimize ettiğini fark ettiklerini ifade ediyorlar. Her oyunun kuralları olduğu gibi, bu kuralları aşmanın yollarının da bulunabileceğini ve 5 yıldız almanın bir formülü olduğunu, herkesin bunu bildiğini ekliyorlar. Bu nedenle, 2026'dan itibaren ADAS'ı değerlendirme şeklinin değişeceğini ve sistemlerin değişikliklere ne kadar duyarlı olduğunu anlamak için test senaryolarına varyasyon katma hakkını saklı tutacaklarını vurguluyorlar. Çünkü amaçlarının sadece göstermelik testler yapmak veya 'Bu araç 5 yıldız aldı' demek olmadığını, itici güçlerinin her zaman gerçek dünyadaki güvenlik sonuçları olduğunu belirtiyorlar.
2026 Euro NCAP Derecelendirmelerinde Neler Değişecek?
Euro NCAP, 2026 için araç güvenliği testlerini dört temel alanda güncelliyor:
Güvenli Sürüş
NCAP, sürücü izleme sistemlerinin dikkat ve katılımı artırmaya yönelik değerlendirmelerini güçlendiriyor. Şu anda uyku hali ve dikkat dağıtma uyarıları 2 puan değerindeyken, 2026'dan itibaren sürücünün performansını izleyen daha gelişmiş sistemler için 25 puan verilecek. En yüksek derecelendirmeler için sadece direksiyon simidini tutup tutmadığınızı algılayan sensörlerin ötesinde, gerçek zamanlı göz ve baş takibi gerekecek. Ayrıca, uyuşturucu veya alkol kullanım belirtilerini tanıyabilen ve sürücünün tepkisiz kalması durumunda aracı güvenli bir şekilde durdurabilen sistemler için de puan verilecek. Euro NCAP ayrıca, temel kontrollerin konumu, hissi ve erişilebilirliğine bakarak insan-makine arayüzü (HMI) için de derecelendirmeler getiriyor.
Çarpışmadan Kaçınma
Bu kategori, Direksiyon Yardımı ve Otomatik Acil Frenleme gibi çarpışma önleme sistemlerinin daha yoğun test edilmesini içerecek. Euro NCAP'in on yılı aşkın süredir yaptığı çalışmalara dayanarak, gerçek dünyadaki kaza koşullarını daha iyi temsil eden testler sunulacak.
Çarpışma Koruması
Euro NCAP, bir aracın tasarımının ve teknik özelliklerinin pasif güvenlik yönlerine odaklanan çarpışma test programını geliştirecek. Yaşlı sürücüler ve çocuk yolcular için korumayı artırmak amacıyla farklı vücut şekil ve boyutlarındaki sürücülere daha geniş bir odaklanma olacak. Ayrıca, devrilme durumlarındaki risklerin daha fazla değerlendirilmesi ve ön cam çevresindeki yapılar dahil olmak üzere yaya güvenliğine daha yakından odaklanılacak.
Çarpışma Sonrası Güvenlik
Buradaki test protokolü yükseltmeleri, gelecekte otomatik acil durum mesajlarına aracın içindeki yolcu sayısı hakkında bilgi eklemesi gerekecek olan eCall gibi sistemleri kapsıyor. Bu, emniyet kemerleri bağlı olmasa bile yolcuların tespit edilmesini gerektiriyor. Ayrıca, araç gücünün kesilmesi durumunda kapıların açılması gibi yolcu çıkarma prosedürleri için güncellenmiş derecelendirmeler de bulunuyor. Elektrikli araçların yangın riskini tespit etme ve yönetme yetenekleri için de yeni derecelendirmeler olacak.
Euro NCAP'in Yeni Gelişmiş Sürücü Destek Teknolojisi Testleri
Yeni güvenlik teknolojileri sadece otomobil üreticilerinin doğru yapması gereken bir zorluk değil. Euro NCAP'in kendisi de belirlediği giderek zorlaşan kriterleri karşılamak üzere tasarlanmış araç sistemlerinin performansını doğru bir şekilde derecelendirmenin yollarını bulmalı. Kuruluş, Direksiyon Yardımı ve Çarpışma önleme gibi ADAS sistemlerini test etme biçimini ve bu teknolojinin sürücüler tarafından daha iyi anlaşılmasını teşvik etmeyi amaçlıyor.
Euro NCAP'in 2024 Destekli Sürüş Testi ve Değerlendirme protokolü yaklaşık 60 sayfa uzunluğunda olup, hız yardımı, adaptif hız sabitleyici, direksiyon yardımı ve çarpışma önleme alanlarındaki canlı testler sırasında performans için puanlar veriyor. Ayrıca, üreticilerin sistemlerini sürücülere pazarlama ve el kitabı içeriği aracılığıyla ne kadar iyi açıkladıkları ve sürücülerin pratikte sistemlerle nasıl etkileşim kurabildikleri için de puanlar veriliyor. Tüm bunlar, Euro NCAP tarafından yürütülen ve kuruluşu tartışmasız bir değişim gücü haline getiren pasif çarpışma ve güvenlik sistemi testlerinin yanı sıra gerçekleşiyor.
Test Yöntemlerinin Standardizasyonu
Bir aracın performansını başkalarına karşı derecelendirmek için Euro NCAP'in testleri tam olarak belirlenmiş bir dizi parametre dahilinde sistematik olarak tekrarlayabilmesi gerekiyor. Bu, bazı protokollerin, hareketli veya sabit olabilen diğer araçları (otomobiller, motosikletler ve hatta bisikletler) içeren senaryolarda test edilen aracı içermesi durumunda kolay değil.
Özellikle, aktif hız sabitleyici kullanarak takip ettiğiniz aracın aniden bir sonraki şeride geçerek kendi çarpışmasından kaçındığı ve potansiyel bir kazadan saniyeler önce sabit veya yavaş hareket eden bir engeli ortaya çıkardığı senaryolarda acil fren yardımının performansının nasıl değerlendirildiğini anlatabiliriz. Euro NCAP bunu 'kesme testi' (cut-out test) olarak adlandırıyor ve hareketsiz veya yavaş hareket eden araca çarpmayı başarıyla önleyen aktif fren sistemleri için puanlar veriyor. Acil fren sisteminiz motosiklet ve bisikletten de kaçınabiliyorsa daha fazla puan alıyor, çünkü bunlar test aracının sensörleri tarafından tanınması ve yanıt verilmesi çok daha zor hedefler.
Testlerde robotik kontrollere sahip test araçları ve yüksek hassasiyetli konumlandırma teknolojileri kullanılıyor. Bu sistemler, testlerin yüzlerce kez bile olsa tam olarak aynı şekilde tekrarlanabilmesini sağlayarak tüm değişkenleri ortadan kaldırıyor ve sadece aracın gerçek performansını test etmeye olanak tanıyor.
Testlerde kullanılan hedefler (araç, motosiklet, bisiklet) başlangıçta oldukça dayanıksız görünen köpük yapılardan oluşuyor. Bunun nedeni açık: Eğer bir çarpışma önleme sistemi test sırasında çarpışmayı önleyemezse, test aracı ve içindekiler hedefin içinden geçebilmeli, köpük bileşenler dağılmalı ancak test aracı hasar görmemelidir.
Hedeflerin görsel olarak doğru görünmesi, yani kamera sisteminin bunları gerçek sanması için büyük çaba harcanıyor. Ancak radar özellikleri de doğru olmalı, çünkü araç radar ve LiDAR sistemleri tarafından algılanabilmeleri için gerçek bir hedef gibi yansıtma yapmaları gerekiyor. Bu nedenle köpüğün yanı sıra, derinlerde saklı metal plakalar veya talaşlar içeriyorlar, böylece test aracının sensörlerine gerçek gibi görünüyorlar.
Elbette hedeflerin Euro NCAP testleri için hareketli olması da gerekiyor. Bu, bilgisayar kontrollü, yerden sadece birkaç santimetre yükseklikte olan ve bir çarpışma durumunda aracın tekerleklerinin altından güvenli bir şekilde geçmesine olanak tanıyan platformlar üzerinde hareket ettikleri anlamına geliyor. 'Küresel Araç Hedefi' (Global Vehicle Target) 'köpük gövdeli büyük bir uçan halı' gibi görünse de, radar sensörlerine gerçek bir araba gibi görünmesi için çok fazla geliştirme çalışması yapılmıştır.
ADAS ve Gerçek Sürücüler
Testlerde, robotlar tarafından kontrol edilen diğer araçların yanı sıra, test edilen araçta genellikle bir test mühendisi bulunur. Bu mühendis, Adaptif Hız Sabitleyici (ACC) gibi sistemleri etkinleştirir ve test senaryosunu başlatır. Test sırasında aracın ADAS sistemi kendi başına frenleme ve direksiyon gibi görevleri üstlenir.
Örneğin, öndeki aracın aniden şerit değiştirmesiyle ortaya çıkan engeli algılayan sistemin, güçlü bir acil frenleme yaparak çarpışmayı başarıyla önlediği testler yapılır. Bu testler, ADAS sistemlerinin potansiyelini açıkça gösterir. Gerçek hayatta, bir sürücü kısa süreliğine dikkati dağılmış olsa bile, ADAS sisteminin bu tür acil durumlarda ne kadar değerli olabileceği vurgulanır.
Sürüş tutkunları olarak ADAS müdahalelerini her zaman takdir etmeyebiliriz, ancak bu sistemlerin gerçek hayatta bisiklet veya motosiklet sürücülerine çarpma gibi kazaların sonuçlarıyla uğraşmamak için değerini takdir etmemiz gerekir. Kendi ADAS deneyimlerimizden ve okuyucular tarafından aktarılanlardan, bazı durumlarda sorunsuz çalışması için ADAS sistemlerinin daha fazla geliştirilmesine ihtiyaç duyulduğu açıktır. Ancak standartları iyileştirmek için yoğun baskı, Euro NCAP programının her zaman sağladığı bir şeydir ve önündeki engellere rağmen yavaşlamamaktadır.